Samen opleiden met het mkb
Hoe zet je een goed ‘werkend leren’-traject met het mkb op?

Handreiking voor hogescholen

Mbo-studenten lopen tijdens hun opleiding vaak stage in het mbo. Ook zijn veel van hen al aan het werk bij mkb-bedrijven. Voor hbo-studenten is een stage- of werkplek in het mkb tot nu toe niet vanzelfsprekend. Terwijl het mkb ook hbo-studenten veel te bieden heeft! Een Mkb-route in het hbo kan hbo-studenten helpen bij het optimaal benutten van een werkplek als leerplek.

Op een aantal hogescholen zijn al Mkb-routes opgezet. In deze handreiking delen we hun ervaringen en best practices en verspreiden we de kennis die zij hebben opgedaan.

Wat is de Mkb-route in het hbo?

De Mkb-route is een hbo-opleiding waarin werken en leren tegelijkertijd plaatsvinden én inhoudelijk met elkaar verbonden zijn. Een hbo-student is of komt in dienst van een mkb-bedrijf en wordt daar, werkend en lerend, opgeleid voor een formele graad in het hoger beroepsonderwijs. Dit kan een associate degree (Ad) of bachelordiploma zijn. Het grootste deel van het leren op de werkplek plaatsvindt, tegelijkertijd volgt de student parttime onderwijs op een hogeschool. Het werkend leren wordt vastgelegd door een tripartiete overeenkomst tussen student, hogeschool en mkb-bedrijf.

Waarom een MKB-route in het hbo?

• Hogescholen kunnen meer mensen de kans geven de stap naar het hbo te maken, en met name degene die zich wil doorontwikkelen in combinatie met werk (starters én ervaren werkenden). Hogescholen worden daarmee toegankelijker voor nieuwe doelgroepen.
• Hogescholen kunnen de bekendheid van het opleidingsaanbod voor werkenden vergroten en daarmee de instroom in deze opleidingen versterken.
• Hogescholen kunnen hun agenda rond ‘een leven lang ontwikkelen’ en flexibilisering van opleidingen voor werkenden concrete invulling geven.
• Hogescholen kunnen opleidingen beter laten aansluiten op de arbeidsmarkt.
• Hogescholen kunnen de samenwerking met bedrijven versterken, waardoor de inhoud van de opleidingen sneller kan meebewegen met ontwikkelingen in het vakgebied en op de arbeidsmarkt.

Wat is de meerwaarde voor je docenten?

Niet alleen voor studenten, maar ook voor docenten aan een hbo-instelling kan de Mbo-route in het hbo interessant zijn. Het begeleiden van studenten die leren en werken in een mkb-bedrijf geeft docenten beter inzicht in het functioneren van mkb-ondernemingen en de praktijk op de werkvloer in de sector, waardoor zij in hun onderwijs beter op de actualiteit en dagelijkse realiteit in het mkb kunnen aansluiten. Ook kan het nieuw onderzoek stimuleren.

Hoe ontwikkel je een Mkb-route voor het hbo?

De Mkb-route in het hbo is een landelijk programma. Alle nieuwe en bestaande hbo-opleidingen die voldoen aan de criteria kunnen deelnemen. Een nieuwe Mkb-route kan het beste worden ontwikkeld vanuit een bestaande opleiding, omdat dit relatief eenvoudig te realiseren is op korte termijn.

Een Mkb-route in het hbo kan er als volgt uitzien:

• Werkend leren in de hele route: vanaf dag een vindt werken en leren tegelijk plaats: drie of vier dagen in het bedrijf, een of twee dagen school.
• Eerst leren, dan werkend leren: het zwaartepunt ligt in jaar 1 (bij Ad) en jaar 1 en 2 (bij bachelor) op leren: vier dagen school, een dag in het bedrijf of drie dagen school en twee dagen in het bedrijf. Daarna variant 1.
• Van meer leren, naar meer werken: er wordt gestart met leren, bijvoorbeeld het eerste jaar voltijd. Vanaf het tweede jaar wordt meer gewerkt, opbouwend naar vier dagen in het bedrijf en een dag school.
• Werken en leren op verschillende locaties: het leren vindt ook plaats op een andere plek dan school of bedrijf, bijvoorbeeld drie dagen werken, een dag school en een dag bij een ontwikkelbedrijf/branche/anders.

Hoe leg je contact met het bedrijfsleven?

Er zijn diverse manieren om met het bedrijfsleven in contact te komen voor het opzetten van een Mkb-route. Denk bijvoorbeeld aan:

• Stap naar de branchevereniging toe om te peilen waar de branche als geheel behoefte aan heeft. Via de branchevereniging kun je vervolgens ook bedrijven werven die bereid zijn een leerwerkplek voor studenten in te richten.
• Geef een presentatie op bijeenkomsten van werkgevers.
• Voer in samenwerking met een kleine groep voorlopers een arbeidsmarktonderzoek uit in de beoogde sector: hoe zien de bedrijven hun arbeidsmarkt op de middellange en lange termijn, en wat is er in een opleiding nodig om hierop aan te sluiten?

Enkele aandachtspunten:

• Begin klein en bouw het contact met enkele bedrijven op.
• Stel nauwkeurig vast hoe de behoefte van het omliggend werkveld er daadwerkelijk uitziet (kwalitatief en kwantitatief) en hoe duurzaam deze is.
• Ontwerp en ontwikkel de opleiding in samenwerking met de bedrijven/de branche.
• Gebruik de werkcontext optimaal bij het ontwikkelen van het programma en houd deze flexibel genoeg om snel te kunnen meebewegen met de vraag vanuit de arbeidsmarkt.